Vuurwerkangst bij hond, kat en paard: zo ondersteun je je dier

Voor veel dieren is de jaarwisseling een periode vol spanning. De harde knallen, trillingen en lichtflitsen zijn voor mensen al heftig, laat staan voor dieren met fijnere zintuigen en een instinct om te vluchten wanneer iets onveilig voelt. Gelukkig kun je veel doen om je dier rust en bescherming te bieden. In dit artikel lees je hoe je die voorbereiding aanpakt bij hond, kat én paard, welke middelen kunnen ondersteunen en hoe het PUUR-vuurwerkprotocol werkt. En hopelijk is dit een van de laatste jaren waarin we hiermee te maken krijgen, nu het landelijke vuurwerkverbod steeds dichterbij komt.

Vuurwerkangst ontstaat door een combinatie van factoren: onverwachte knallen, felle lichtflitsen, veranderingen in luchtdruk en trillingen in de vloer. Dieren horen bovendien veel beter dan wij, waardoor geluiden intenser binnenkomen. Als daar een eerdere nare ervaring bij komt, of een gevoelig karakter, kan de spanning zich snel opbouwen.

De reactie die je ziet – trillen, hijgen, vluchten, verstijven, verstoppen of niet meer willen eten – is geen ongehoorzaamheid maar een automatische stressreactie. Een dier kiest dat niet; het gebeurt hem. Daarom is goede voorbereiding belangrijk.

Rust begint bij voorspelbaarheid. Een dier dat weet waar hij kan schuilen, wat er van hem wordt verwacht en wie er in de buurt is, herstelt sneller van spanning. Maak vroeg in december al een vaste plek in huis waar je dier terecht kan. Bij honden werkt een goed afgedekte bench of een mand in een rustige hoek vaak prettig. Katten voelen zich veiliger op hoogte of in een schuilmandje dat donker en zacht is. Bij paarden werkt vooral herkenbaarheid: een vertrouwde stal, geen onverwachte veranderingen en voldoende ruimte om spanning kwijt te kunnen.

Het is daarnaast verstandig om het chipnummer en de geregistreerde contactgegevens te controleren. Schrikreacties kunnen ervoor zorgen dat dieren vluchten. Een correct geregistreerde chip, en bij honden en katten eventueel een penning met telefoonnummer, maakt de kans op snelle hereniging veel groter.

Het trainen met vuurwerkgeluidsbestanden wordt nog steeds toegepast in de moderne gedragstherapie, maar veel terughoudender dan vroeger. Knallen uit een speaker bootsen echte vuurwerkprikkels nooit volledig na; ze missen trillingen, drukschommelingen en de onvoorspelbaarheid van echte knallen.

Toch kunnen deze geluidsfragmenten helpen om de eerste stap van gewenning te oefenen. Ze worden dan heel zacht afgespeeld en gekoppeld aan iets positiefs, zoals voertjes of rustgevende activiteiten. Het doel is niet om een dier “ongevoelig” te maken, maar om te leren dat lage geluidsniveaus voorspelbaar en veilig zijn. Voor veel dieren blijft dit slechts een deel van de aanpak; de rest van de voorbereiding draait vooral om het vergroten van basisveiligheid en het verlagen van de totale stressbelasting in december.

Sommige dieren hebben, ondanks goede voorbereiding, extra hulp nodig om te kunnen ontspannen. Er bestaan verschillende supplementen en feromoonproducten die bijdragen aan rust zonder te versuffen. Middelen zoals Telizen (met L-theanine), Zylkène (met α-casozepine), Adaptil voor honden en Feliway voor katten worden vaak ingezet om gevoelige dieren te ondersteunen. Ze vormen geen oplossing op zichzelf, maar helpen het brein om prikkels beter te verwerken en vergroten de trainbaarheid.

Het PUUR-vuurwerkprotocol werkt met drie producten die elkaar versterken. De combinatie maakt het mogelijk om op verschillende niveaus aan ontspanning te werken, zonder het dier suf te maken. De informatie hieronder is gebaseerd op de officiële PUUR-documentatie.

PUUR Tranquil bouwt basisrust op. Het bevat onder meer L-tryptofaan en magnesium, stoffen die belangrijk zijn voor de aanmaak van rustgevende neurotransmitters. Omdat deze processen tijd kosten, start je idealiter op 1 december.

PUUR Nervo sluit hier vanaf half december op aan en ondersteunt dieren die vooral gevoelig zijn voor harde knallen.

PUUR Calm gebruik je in de laatste drie dagen van het jaar, wanneer het knalgeweld vaak toeneemt. Het helpt het lichaam op acute stressmomenten en kan voorkomen dat schrik zich vastzet. De dosering verschilt per diersoort.

Voor honden gaat het om 1–3 gram Tranquil en 10–15 druppels Nervo of Calm per keer. Katten krijgen 1 gram Tranquil en 5–10 druppels van de druppelproducten. Bij paarden ligt de dosering hoger, met 3–4 gram Tranquil en 20–30 druppels Nervo of Calm. De producten kunnen naast elkaar worden gebruikt en maken het dier niet slaperig; het blijft aanspreekbaar, maar voelt rustiger.

In de weken voor oud en nieuw kun je je hond helpen door te kiezen voor rustige wandelmomenten, bijvoorbeeld vroeg in de ochtend of vlak voor het avondeten. Buiten kan een onverwachte knal zorgen voor een schrikreactie; dubbel aanlijnen met zowel een tuig als een halsband biedt dan extra veiligheid. Thuis kan een vaste plek, zoals een afgedekte bench, zorgen voor herkenning en geborgenheid.

Op oudejaarsdag werkt het goed om het grootste deel van de activiteit vroeg op de dag te plannen. Zodra het donker wordt en de knallen vaker klinken, kun je het beste binnen blijven. Het sluiten van roosters, gordijnen en ramen helpt tegen lichtflitsen en geluid. Kauwen, snuffelen en likken werken stressverlagend, dus een gevulde likmat, een voerspeeltje of iets waar langdurig op gekauwd kan worden, kan veel rust geven.

Op oudejaarsavond zelf is jouw aanwezigheid het belangrijkste. Honden zoeken vaak steun. Dat mag: je hond troosten betekent niet dat je de angst erger maakt. Onzeker gedrag negeren is prima, maar je hond in de steek laten is dat niet. Straf werkt averechts. Rust, aanwezigheid en voorspelbaarheid doen het meest.

Katten ervaren de jaarwisseling vaak als onvoorspelbaar en zoeken uit zichzelf een veilige plek. Het helpt om al weken van tevoren meerdere schuilplekken te maken, bij voorkeur hoog of in een afgesloten mandje. Veel katten profiteren van Feliway, zeker in huizen waar meerdere katten wonen.

De dagen voor oud en nieuw kun je extra drink- en eetplekken plaatsen, zodat je kat niet door het hele huis hoeft wanneer hij zich onzeker voelt. Een extra kattenbak op elke verdieping vermindert de druk en voorkomt dat een kat zijn behoeften ophoudt uit angst.

Op oudejaarsavond is het belangrijk dat je kat niet naar buiten kan. Sluit ramen, roosters en gordijnen en blijf in de buurt. Afleiding helpt ook bij katten: speelmomenten, voertjes strooien of een gevulde likmat bieden houvast. Sommige katten kruipen liever weg en komen pas later weer tevoorschijn. Forceer niets, maar blijf beschikbaar.

Paarden reageren sterk op prikkels en kunnen bij schrik gevaarlijk wegspringen of rennen. Een goede voorbereiding maakt een groot verschil. Begin daarom ruim op tijd: vraag bij je pensionstal welke afspraken gelden tijdens de jaarwisseling, loop de omheining na en zorg dat je paard niet opeens in een andere routine komt. Paarden die normaal buiten staan, voelen zich vaak veiliger wanneer ze geleidelijk wennen aan de toenemende knallen van december, in plaats van plotseling opgesloten te worden.

Beweging is belangrijk in de dagen voor oud en nieuw. Een paard dat zijn energie kwijt kan, herstelt sneller van spanning. Als rijden te risicovol voelt door schrikreacties, kan longeren of wandelen een veilige optie zijn.

Op oudejaarsavond verschilt per paard of binnen of buiten het beste is. Kijk naar het karakter: sommige paarden worden rustiger als ze kunnen zien wat hen onrustig maakt, anderen hebben juist behoefte aan afzondering. Staat het paard op stal, dan helpt zachte verlichting en kalme muziek. Afleiding met een hooinet, wilgentakken of een voerspeelbal kan helpen om spanning te kanaliseren. Toezicht geeft rust, ook voor jezelf.

Als een dier volledig blokkeert, extreme paniekreacties vertoont, stopt met eten of drinken, of als je twijfelt aan zijn veiligheid, is het belangrijk om je dierenarts te raadplegen. Sommige dieren hebben baat bij medicatie die kortdurend wordt ingezet om te voorkomen dat angst verder toeneemt. Dat is geen laatste redmiddel, maar soms gewoon de beste en meest dierwaardige keuze.

Met een rustige voorbereiding, voorspelbare omstandigheden en passende ondersteuning kun je de jaarwisseling voor je dier aanzienlijk minder stressvol maken. Supplementen zoals Telizen, Zylkène en de PUUR-vuurwerkproducten kunnen bijdragen aan meer ontspanning, terwijl feromonen zoals Adaptil en Feliway de omgeving ondersteunen. De kern blijft altijd dezelfde: veiligheid, nabijheid en tijdig beginnen. Hopelijk wordt vuurwerkangst in de toekomst minder actueel, maar tot die tijd helpen deze stappen je dier door een spannende periode heen.

Stress en angst verminderen bij je huisdier

Vuurwerkangst bij honden

Stress en angst bij honden

Voor vragen zijn wij elke werkdag telefonisch te bereiken of via [email protected].